Zonnewijzerpark Genk
2. Horizontale zonnewijzer
Hoewel de titel "Grote horizontale zonnewijzer" gereserveerd is voor het volgende exemplaar op onze rondleiding (nr. 3), is dit voor een horizontale (tuin-)zonnewijzer toch echt een groot exemplaar. Meestal is de wijzerplaat niet groter dan 30 à 40 cm, maar hier is het een zware hardstenen schijf van 1.20 meter doorsnee, die op drie al even zware stenen balken rust.
In feite is dit een gecombineerde horizontale poolstijl-zonnewijzer en een puntzonnewijzer. Via de schaduw van de schuine zijde van de gnomon wordt de (zonne)tijd afgelezen, terwijl het puntje van de W-vormige inkeping de datum wijst. De lijn van 12 uur is dubbel, waardoor rekening gehouden is met de dikte van de gnomon.
Hij draagt verder het wapen van Genk en het motto "Om een schaduw te plezieren". Aan de zijkant zijn de vier windstreken aangegeven. De gnomon is verguld en overbrugt een sikkelvormig gootje, dat eveneens verguld is.
De urenschaal loopt van VI tot XVIII uur, de datumlijnen zijn per dierenriem-maand aangegeven.
Mijn commentaar:
Wanneer de zonnewijzer 'vrij zicht' zou hebben, zou hij, net als de vorige, van 4 tot 20 uur kunnen aanwijzen. Het bordje zowel als de brochure vermelden een bereik van 5 tot 19 uur. Ook de toelichting bij het ontwerp uit 1998 noemt deze waarden. De ontwerptekening daar toont echter wat de bezoeker ook ziet: uurlijnen van 6 tot 18 uur.
Volgens het bordje en de brochure vermeldt de wijzerplaat ook de coördinaten van Genk. Op de tekening van 1998 staan die op de plaats waar nu het motto staat. De brochure noemt evenwel ook het motto, het bordje niet.
De ontwerptekening heeft een tijdsvereffeningslus rond de 12-uurs lijn. Die is gelukkig niet gerealiseerd; hij zou het fraaie patroon van uur- en datumlijnen nogal verstoord hebben.
Uiteraard is er ook een technisch argument: de 12-uurs lijn is dubbel uitgevoerd, en hoe zou dan de lus aangebracht moeten worden?
De uren zijn aangegeven met Romeinse cijfers, die na 12 uur doornummeren met XIII t/m XVIII. Dat zie je gelukkig maar zelden, want ik vind het toch lastig om "XVI" direct als "4 uur" te lezen. Deze keuze omzeilt natuurlijk wel het vier uur probleem.
Je leest de zonnewijzer het beste af vanaf de noordkant, want daar lopen de uur- en datumlijnen. De oriëntatie van de data, het motto en het wapen van Genk zijn hiermee in overeenstemming. Op het ontwerp was dat nog omgekeerd.
De zin van het sikkelvormige gootje is mij niet duidelijk. Het heeft geen afwatering, dus het raakt al gauw met modder gevuld.