Zonnewijzerpark Genk

9. Kegelzonnewijzer

Kegel-zonnewijzer

Ook dit is een nieuw type zonnewijzer, en Genk heeft de wereldprimeur! Vanuit het hele park zichtbaar ligt de felgele kegel op de hoge kant.

De schaduw van de kegel (ja, die hoop ik ook nog 's te zien...) valt links en rechts op een stel uurlijnen, gevormd door koperen strips in de grond. Deze wijzen de tijd in twee vroegere uurtellingen: aan de oostzijde de 'Babylonische uren', aan de westzijde de 'Italische uren'.

Babylonische uren beginnen te tellen vanaf zonsopkomst (hoe lang de zon geschenen heeft, of althans op is). Italische (of Italiaanse) uren beginnen te tellen vanaf zonsondergang. Bij de volgende zonsondergang is het dus 24 uur Italiaanse tijd. De Babylonische uurlijnen zijn hier in geel aangeduid van 6 tot 12 uur, de Italiaanse in blauw van 12 tot 18 uur.

Babylonische uurlijnen Italische uurlijnen

De kegel heeft een halve tophoek van 51°, de geografische breedte van Genk. De as van de kegel wijst naar de hemelpool.

Informatiebordje

 

Principe van de kegel-zonnewijzer

Op het moment van zonsopkomst (0 uur Babylonische tijd) ligt de zon precies in het horizontale vlak. Dit vlak raakt ook de onderkant van de kegelvormige schaduwgever, op de lijn waarmee die de grond raakt. Deze lijn loopt noord-zuid.

Dit horizontale vlak maakt in Genk een hoek van 51° met de draaiingsas van de aarde. Stel je nu voor dat dit vlak met de zon meedraait. Een uur na zonsopkomst is het vlak 15° gedraaid en daarmee de raaklijn aan de kegel. Dit is onafhankelijk van de datum, dus van de declinatie van de zon. De schaduw van de onderkant van de kegel valt dan op de 'gele' 1-uur lijn.

Twaalf uur later is het vlak 180° gedraaid en raakt het de opstaande zuidkant van de kegel. De Babylonische 12-uurs lijn loopt dus precies oost-west. 's Zomers staat de zon dan nog tamelijk hoog, 's winters is hij al onder.

Voor de Italiaanse uren geldt een vergelijkbaar verhaal. Bij zonsondergang ligt de zon opnieuw in het horizontale vlak. Het is dan 24 uur volgens de Italiaanse tijdrekening. Een uur eerder raakte het vlak de onderkant van de kegel 15° terug en viel de schaduw van de kegel op de 'blauwe' 23-uurs lijn. Twaalf uur eerder raakte het vlak de zuidzijde van de kegel. Ook de Italiaanse 12-uurs lijn loopt dus oost-west.

Let op: het vlak waarin de zon bij zijn opkomst ligt is dus een ander dan dat waarin hij bij zijn ondergang ligt! De raaklijn met het 'Babylonische' vlak ligt altijd aan de oostzijde van de kegel, die met het 'Italiaanse' vlak altijd aan de westkant. De hoekafstand tussen de twee raaklijnen hangt af van de daglengte en dus van de datum.

Mijn commentaar:



<- vorige    volgende ->