Analemmatische zonnewijzers

Planetenpad, Hoekpolderpark, Rijswijk

Aan de zuidoostkant van Rijswijk, ingeklemd tussen de Goedendorplaan en de doorgetrokken A4, ligt een uitloper van het Hoekpolderpark. Hierin is een Planetenpad aangelegd, dat eindigt bij de zonneschijf, bovenop een heuveltje. In de zon bevindt zich een fraaie analemmatische zonnewijzer, met een lange as van 7 meter.

Uurpunten en datumlijn worden gevormd door tegels waarin teksten, getallen en symbolen in witte kunststof zijn opgenomen. Dit geeft een goed leesbaar, contrastrijk en duurzaam resultaat. Want kijk eens hoe fris de teksten er na acht jaar nog uitzien!
De zonnewijzer geeft de plaatselijke tijd aan. Uurpunten met cijfers van 4 tot 20 uur en donkerder steentjes ertussen als halfuurs punten. Het punt voor 12 uur MET is aangegeven door een ruitvormig geplaatst steentje met daarin XII geslepen.
De datumlijn is verdeeld in 1/3 kalendermaanden, waarnaast de tekens van de dierenriem zijn vermeld.

Als je goed kijkt, zie je de twee Lambert-cirkels voor de solstitia. Die zijn eveneens in de klinkers geslepen. Ze snijden elkaar in de brandpunten van de ellips (op de foto aangegeven met een geel cirkeltje).

Op de paal die je op de bovenste foto ziet is de gebruiksaanwijzing vermeld. De tabel geeft de gecombineerde correctie voor de zonetijd en de tijdsvereffening, zodat het +/- probleem vermeden is. Helaas is de ontwerper inmiddels ingehaald door de politiek, die in 1996 de zomertijd met een maand verlengd heeft tot eind oktober.
Die halve minuten in de tabel zijn natuurlijk onzin. Alsof je de zonnetijd op een halve minuut nauwkeurig kunt aflezen! Verder verstoren ze de layout van de tabel. Je kunt de correcties nog beter op 5 minuten afronden, dat rekent ook veel gemakkelijker.

Code Sup: Rijswijk 8
Ligging: 52.0° NB, 4.3° OL
Ontwerp: Jan Sant
Inwijding: september 1993

Het planetenpad

Het planetenpad is het initiatief van de Volkssterrenwacht Rijswijk.
De kleinere planeten 'hangen' in palen rondom de zonneschijf. De aarde is als enige met zijn metgezel vereeuwigd.

De tekeningen op het oppervlak van aarde en maan zijn geen landkaarten, maar gewoon 'slijtage'. Op deze paal is ook de schaal van het planetenpad aangegeven. Twee afzonderlijke schalen, zelfs: 1 cm = 1000 km voor de grootte van de planeten, en 1 cm = 150.000 km voor de afstand tot de zon. Een factor 150 verschil, dus.
Bij die verhouding zou de maan in feite in de aarde moeten zitten, want de afstand tussen hun middelpunten zou 2.5 cm moeten zijn. Dat is hier handig opgelost door de afstand tussen de oppervlakken 2.5 cm te maken.
Zou de grootteschaal gelijk zijn aan de afstandsschaal, dan zou de aarde nog geen millimeter zijn en de maan alleen onder een loep te zien zijn. Een mooie illustratie van hoe 'leeg' het zonnestelsel feitelijk is.

De grootteschaal geldt ook voor de zonneschijf, waarin de zonnewijzer ligt. De diameter van de zon is 1.4 miljoen km en is hier dus afgebeeld als 14 meter. Op de afstandsschaal zou de zon nog geen 10 cm zijn geweest.

De 'grote jongens' Jupiter (hierboven) en Saturnus staan met beide benen op de grond. De planeten daarbuiten heb ik niet meer opgezocht.