Menkemaborg, Uithuizen

In de tuin van de Menkemaborg kun je twee bijzondere zonnewijzers aantreffen. Mijn plaatjes zijn uit mei 1999 en april 2000.

Meervoudige zonnewijzer

Ten eerste staat er een een indrukwekkende meervoudige poolstijl-zonnewijzer, gedateerd 1722.

Op de sokkel twee kubussen, 45° gedraaid; op elk vlak een verticaal zonnewijzertje. De driehoek op het noordvlak van de onderste kubus (op de linker foto hieronder) staat al vele jaren verkeerd om; de schuine kant moet naar boven wijzen.

Het vergulde kopje is gekroond met een 12-puntige ster De rand van elke punt dient als poolstijl van twee polaire zonnewijzertjes, waarvan de wijzerplaten op de zijkanten van naastliggende punten liggen.
Tot slot dragen boven- en onderkant van de ster twee equatoriale zonnewijzertjes, met een pin als schaduwgever.

Dit brengt het aantal zonnewijzers op en aan dit kunstwerk maar liefst op 34! Overigens geen record; dat is in het bezit van het vergelijkbare exemplaar bij de Fraeylemaborg.

Code ZiN en Sup: Uithuizen 1
Ligging: 53.4° NB, 6.7° OL

Grote horizontale zonnewijzer

Rechts achterin de tuin staat sinds 1988 een grote horizontale zonnewijzer. De poolstijl is een houten paal. De uurpunten worden aangegeven met buxus-bolletjes; het 12-uurs punt is dubbel.
Waarom deze zonnewijzer nu juist in het meest schaduwrijke hoekje van de tuin staat? "Tuin-architectonische overwegingen", aldus de conservator...

Dit object is een reconstructie van een zonnewijzer die ontdekt is op een schilderij van de borg Scheltkema-Nijenstijn door een onbekende kunstenaar uit de eerste helft van de 17e eeuw. Die borg stond enkele kilometers zuidelijker, maar is al in 1811 gesloopt.

Code Sup: Uithuizen 4
Ligging: 53.4° NB, 6.7° OL
Inwijding: 1988

Verdwenen equatoriale zonnewijzer

Ooit stond er in de moestuin, achter het 'schathoes' (links op de luchtfoto hieronder, met het rode dak) nog een fraaie hoepelsfeer. Nu geldt: "Men kent en vindt zijn standplaats zelfs niet meer"!
Het fotootje hiernaast, uit juli 1983, is niet erg scherp, maar je ziet dat ook deze zonnewijzer fraai verguld was. Als extra heeft hij twee equatoriale tijdschalen bij de polen.

Code ZiN: Uithuizen 3
Ligging: 53.4° NB, 6.7° OL

De Menkemaborg stamt uit de 14e eeuw. Begin 18e eeuw is de Borg ingrijpend verbouwd en werden de tuinen opnieuw aangelegd in Franse stijl. Toen het geheel begin 20e eeuw geschonken werd aan het Groninger Museum, zijn Borg en tuinen volgens die bouwplannen gerestaureerd. Het museum geeft nu een goed beeld van het leven op een Groninger borg in de 18e eeuw.

De meervoudige zonnewijzer staat in het ronde perkje onderaan op de luchtfoto; de horizontale zonnewijzer ligt aan het eind van het tuinpad dat van daar af naar rechts boven loopt. Helemaal bovenaan zie je nog net een hoekje van de grote hagendoolhof -->hagendoolhof.

Summiere website over de Menkemaborg
Zonnewijzer bij de Fraeylemaborg
Zonnewijzer bij de Borg Verhildersum