Equatoriale zonnewijzers
Geïnverteerde armillairsfeer, onze toenmalige tuin, Peize
Bij een gewone armillairsfeer werpt de poolstijl zijn schaduw op de urenband, waar je de tijd afleest. Hier werpt de urenband zijn licht op de ster en lees je op de poolstijl, dat is de verticale lijn, de tijd af. De cijfers worden naar opzij smaller, als compensatie voor de schuine lichtinval.
Deze zonnewijzer wordt in de (groot)handel gebracht door de Amerikaanse firma Whitehall en is o.a. te krijgen in tuincentra, in verschillende uitvoeringen. Hiernaast een versie in bronskleur. Verscheidene Amerikaanse tuincentra adverteren ermee op internet, veelal onder de naam "Sunclock". Ik kocht het als bouwpakket in een Belgische zaak, samen met het bijbehorende zuiltje.
Er zat geen montage-instructie of gebruiksaanwijzing bij. Het was een heel gedoe om het in elkaar te zetten en goed te positioneren. Heel vreemde maten schroeven; uiteraard niet metrisch, maar ook niet eenvoudig ¼" Whitworth of zo.
De instelling voor de geografische breedte moet je zelf met een gradenboog doen, en de fixatie daarvan is ronduit knudde. Hetzelfde geldt voor de fixatie van de azimut-instelling. Ook de bevestiging van het voetstuk aan een zware tegel was een hele klus. Maar verder is het een heel fraai object!
De urenring kan in twee standen vastgezet worden aan de ster, waarbij de ring één uur opschuift. De standen zijn gemerkt met de letters 'S' en 'D'; dat zal wel staan voor Standard time en Daylight saving time, dus wintertijd en zomertijd. Dat klopt alleen als je op de meridiaan van je tijdzone woont. Het zou aardig geweest zijn als de bevestiging flexibeler was, zodat je de lengtecorrectie kunt aanbrengen. Maar gelukkig is daar de boormachine nog...
Ligging: 53.1° NB, 6.5° OL
Ontwerp: Fa. Whitehall, USA
Inwijding: september 2001
Neem ook een kijkje bij onze analemmatische zonnewijzer, eind 1997 aangelegd.
Het principe van het Whitehall-object is naar ik aanneem ontleend aan ontwerp nr. 4 uit The great sundial cutout book van Robert Adzema & Mablen Jones (Hawthorn, 1978, ISBN 0-8015-3117-9). Dat zijn onderstaande zonnewijzers in elk geval wèl.
 |
 |
Wehlen (Duitsland), rustiek aan de Moezel gelegen. De aanwijzing is kennelijk in MET; de lengtecorrectie is +35 minuten. Code DGC: ? |
Branford (Connecticut, USA). Een blok graniet van 6 ton, ongeveer onder 41° afgevlakt, vormt de wijzerplaat. Welke tijd wijst dit object? Het tijdsverschil met de meridiaan voor Eastern Time is maar -9 minuten. Zie ook deze website. Code NASS: #390 |