De foto hiernaast is van juli 1998, een maand na de officiële start van het Zonnewijzerpark. Het beton van de voet moest kennelijk nog uitharden.Zonnewijzerpark Genk
8. Digitale zonnewijzer
De volgende vier zonnewijzers (nrs. 8 - 11) vormen wat mij betreft de hoogtepunten van het Zonnewijzerpark. En niet alleen omdat ze aan de hoge kant van het park staan...
Met deze exemplaren worden de grenzen van de zonnewijzerkunde of gnomonica daadwerkelijk verlegd. En dat lijkt me een eerste vereiste voor een Zonnewijzerpark van internationale allure!
Waarmee ik niet wil zeggen dat fraaie of bijzondere realisaties van de meer klassieke typen niet in een dergelijk park thuis horen. Integendeel!
'Digitaal' betekent niet dat er elektronica bij komt kijken, of zelfs maar een stopcontact. Hier geldt de letterlijke betekenis: de tijd verschijnt in cijfers op het paneel.
De foto hiernaast is van juli 1998, een maand na de officiële start van het Zonnewijzerpark. Het beton van de voet moest kennelijk nog uitharden.
Op een 4 meter hoge paal zat een platte, donkere doos van - naar schatting - 90x30x8 cm, waar verder niets aan te zien was, want het was bewolkt. Misschien kun je je voorstellen dat ik hier niet direct een complete zonnewijzer in zag. Al suggereerde de poolstijl-achtige staaf toch wel dat het iets met een zonnewijzer te maken moest hebben. Maar wat?
De digitale zonnewijzer is een nieuw type, ontworpen in 1994. De website van
Daniel Scharstein beschrijft principe en uitvoering.
In het kort: twee platen vormen de voor- en achterkant van de doos. Ze hebben beide een groot aantal smalle gleufjes, evenwijdig aan de poolas. Afhankelijk van de zonnestand laat de doos op bepaalde plaatsen zonlicht door. De patronen van de gleufjes in de onderste plaat zijn zo berekend dat je aan de achterkant de juiste tijd in cijfers ziet oplichten. De resolutie is 5 minuten, dus de volgende tijd die zou verschijnen is 2.40 uur.
Mijn commentaar:
Er zijn nog maar enkele exemplaren van dit verrassende, nieuwe type te zien: behalve in Genk is dat in het Deutsches Museum in München en het Stadtmuseum in Keulen.
Het bereik van de zonnewijzer is volgens het octrooi van 8.00 uur tot 5.55 uur; daarbuiten valt het licht te scheef in.
De brochure bevat een foto van de zonnewijzer die op een zonnig moment genomen is. Desondanks toont hij de zuidkant, terwijl het interessante toen juist aan de noordzijde te zien was. Al is het natuurlijk lastig fotograferen met dat tegenlicht...
Hetzelfde principe kan gebruikt worden om teksten of afbeeldingen te produceren die gedurende de dag alsmaar wisselen. Of die mogelijkheid al gerealiseerd is, weet ik niet.
De brochure zegt dat men op de schaduw van de paal moet gaan staan om de tijd af te lezen. Dat is in feite niet nodig, want achter de tweede plaat is een gematteerd scherm aangebracht, waardoor het beeld vanuit een breder gebied zichtbaar is.
Inmiddels is er ook een versie van de digitale zonnewijzer voor in huis omtwikkeld. Hij wordt met een zuignapje aan het raam bevestigd. De minuten-aanwijzing is iets anders uitgevoerd dan bij het grote exemplaar: de resolutie is 10 minuten en de cijfers verschijnen onder elkaar naast de uurcijfers. Zie verder de website.
