Zonnewijzerpark Genk

4. Meervlaks zonnewijzer

Een sterk staaltje didactiek: alle basistypen poolstijl-zonnewijzers op één object! Op de vier opstaande zijden verticale zonnewijzers, op het 'dak' een equatoriale en een polaire wijzer en op het voetstuk een horizontale zonnewijzer. Aanwijzing meestal in kloktijd (MET) en waar relevant in zomertijd. Tot slot een grafiek van de tijdsvereffening. Heel fraai!

De zuidwijzer en de horizontale zonnewijzer hebben een staaf als gezamenlijke poolstijl. De andere vijf zonnewijzers hebben elk een bronzen plaatje als schaduwgever.
De donkere steen fotografeert wat moeilijk, maar het ziet er in werkelijkheid echt heel mooi uit, hoor.

Onderstaande tabel geeft details van de zeven zonnewijzers. De uurlijnen zijn gegraveerd voor de hele uren. MET = Midden-Europese tijd, OET = Oost-Europese tijd (= onze zomertijd), WZT = ware zonnetijd.

Evenals de beide vorige is dit een zeer gewichtig object. Het onderstuk is volgens de documentatie een kubus van 1 m³. De 'zolder' van het huisje meet dan een kleine 0.25 m³. En dan zijn er nog de bodemplaat en de fundering...
De Utrechtse kunstenares heet overigens Anja Roemer, naar ik uit betrouwbare bron vernam.

Mijn commentaar:

• Deze zonnewijzer is de eerste op onze route waarop je de 'gewone' kloktijd kunt aflezen. Tamelijk nauwkeurig zelfs, als je de grafiek van de tijdsvereffening gebruikt. Daarom is het eigenlijk jammer dat er geen halfuurs-lijnen toegevoegd zijn.

• Het is overigens wel een beetje slordig om op het informatiebordje te schrijven dat de tijdsvereffening, toegepast op de ware plaatselijke zonnetijd, de officiële tijd oplevert. Daar gaat onze didactiek...

• Het is heel toepasselijk de noordwijzer in OET te ijken, want hier komt het zonlicht alleen 's zomers. Hetzelfde zou kunnen gelden voor de equatoriale wijzer op het noordelijke bovenvlak. Maar de ontwerpers hebben daar gekozen voor de zonnetijd (wellicht om de relatie met de andere equatoriale zonnewijzer nr. 1 te leggen).
  De aanwijzing van de OET door de polaire zonnewijzer, pal boven de MET die de horizontale en de zuidwijzer aangeven, is wellicht bedoeld om de beschouwer te prikkelen tot nadenken.

• Dit is de enige zonnewijzer in het park waarbij de tijdsvereffening ter sprake komt. Terwijl hij overal, behalve bij de meridiaanlijn en de kegelzonnewijzer, een rol speelt.
  Het teken van de tijdsvereffening is hier conform de huidige afspraak:
      middelbare tijd = zonnewijzertijd - tijdsvereffening,
  zodat de vermelding "-E = MET" enz. correct is. Als je die tenminste leest als: "Afgelezen tijd - E = MET".
  De brochure heeft in het inleidende deel (p. 13) ook een grafiek van de tijdsvereffening. Helaas hanteert die de omgekeerde tekenafspraak voor E. Doordat de grafiek daar een kwart slag gedraaid is, valt het verschil hopelijk niet zo op...

• In de ontwerptekening uit 1998 is de tijdsvereffeningsgrafiek op de bodemplaat aan de noordzijde gedacht. De toelichting situeert hem echter op de huidige plaats. Ik denk dat hij daar inderdaad beter af te lezen is (en blijft).

• De toelichting bij de ontwerptekening rept bij een aantal wijzers van lijnen voor de maximale declinatie (dus datumlijnen voor 21 juni en 21 december). Deze zien we op het object niet, maar kennelijk worden ze (bij de polaire, de west- en de oostwijzer) gesuggereerd door de lengte van de uurstrepen. Een elegant alternatief!

• De foto's in de brochure zijn waarschijnlijk rond 1 februari gemaakt, 's morgens tussen 9 en 10 uur. Bij die lage zonnestand blijken verscheidene zonnewijzers schaduw van het omringende geboomte te ontvangen. Vooral deze zonnewijzer staat in dat opzicht ongunstig, evenals de analemmatische zonnewijzer. Ook de beide horizontale wijzers (nrs. 2 en 3) hebben er zo te zien last van. Maar ja, toch blijft een zonnewijzerPARK te prefereren boven een zonnewijzerWEILAND!

  

• Tijdens ons bezoek in juli 1998 was het hier nog pakjesavond...

<- vorige    volgende ->